یکی از ویژگی‌های بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری آن است که بیمه گذار پس از صدور بیمه نامه و پیش از پایان دوره، این امکان را دارد که با ارائه درخواست کتبی به شرکت بیمه گر و یا نماینده فروش خود، بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری خود را بازخرید نماید و ارزش بازخرید بیمه نامه خود را دریافت کند. در این یادداشت قصد داریم شرایط و مقررات حاکم بر بازخرید بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری را تشریح کنیم.

روش محاسبه ارزش بازخرید بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری

در بیمه نامه‌های عمر و سرمایه گذاری، ارزش بازخرید بیمه نامه ارتباط مستقیم با میزان حق بیمه پرداختی توسط بیمه گذار و میزان پوشش‌های خریداری شده توسط وی دارد. بدین شرح که مبلغ هزینه پوشش‌های اصلی و اضافی و همچنین هزینه‌های اداری و کارمزد بیمه نامه از حق بیمه پرداختی توسط بیمه گذار کسر و به مابقی آن سود قطعی و مشارکت تعلق می‌گیرد و ارزش بازخرید بیمه گذار در پایان سال بیمه ای محاسبه و در جدول پیش بینی تعهدات بیمه نامه درج می‌شود. با توجه به روش محاسبه ارزش بازخرید بیمه نامه و از آنجا که در سال‌های نخست بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری، مبلغ پرداختی بیمه گذار اندک بوده و هزینه‌های بیمه نامه از سود تعلق گرفته به حق بیمه بیمه گذار بیشتر است، غالباً در سال‌های ابتدایی بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری، ارزش بازخرید بیمه نامه از مبلغ حق بیمه پرداختی بیمه گذار کمتر بوده و در سال‌های بالاتر، مبلغ بازخرید بیمه نامه از مجموع حق بیمه‌های پرداختی بیمه گذار بیشتر می‌شود. دلیل این امر آن است که در سال‌های اولیه بیمه نامه، هزینه‌های پوشش‌های بیمه نامه و هزینه‌های اداری و کامزد آن از سود تعلق گرفته به بیمه نامه بیشتر است و در سال‌های بالاتر، با افزایش مبلغ پرداختی‌های بیمه گذار و در نتیجه افزایش میزان سود تعلق گرفته به مبالغ پرداختی‌های بیمه گذار، این نسبت برعکس می‌شود. دوره بازگشت سرمایه برای بیمه گذار و نقطه سر به سر بیمه نامه یعنی نقطه ای که ارزش بازخرید بیمه نامه تقریباً با میزان پرداختی‌های بیمه گذار برابر می‌گردد، غالباً و در اکثر بیمه نامه‌ها پایان سال پنجم یا پایان سال ششم بیمه نامه است. در برخی بیمه نامه‌ها بسته به میزان پوشش‌های دریافتی و نسبت آن با حق بیمه این، دوره بازگشت مکن است کوتاه تر و یا بلندتر باشد. در حقیقت اگر بیمه گذار قصد سرمایه گذاری در بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری و دریافت سود از محل بیمه نامه را داشته باشد، حداقل باید تا نقطه سر به سر بیمه نامه پرداخت اقساط بیمه نامه را ادامه داده و سپس اقدام به بازخرید بیمه نامه نماید. در صورتی که بیمه گذار پیش از رسیدن ارزش بازخرید بیمه نامه اقدام به بازخرید بیمه نامه نماید، مبلغی کمتر از میزان پرداختی‌های خود دریافت خواهد کرد و متضرر خواهد شد. این ویژگی، ناشی از بلندمدت بودن بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری است و بر بلند مدت بودن آن تاکید دارد.

حداقل مدت زمان لازم که باید از شروع بیمه نامه طی شود تا بیمه گذار مجاز به بازخرید بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری باشد، در شرکت‌های مختلف متفاوت است. در برخی از شرکت‌ها در صورتی که بیمه گذار پیش از گذشت یک ماه از آغاز بیمه نامه اقدام به بازخرید نماید، بیمه نامه ابطال شده و تمامی‌مبلغ حق بیمه پس از کسر هزینه ای بسیار جزئی بابت هزینه‌های اداری صدور بیمه نامه به بیمه گذار بازمی‌گردد و پس از گذشت یک ماه از شروع بیمه نامه، بازخرید بیمه نامه میسر خواهد بود و برگشت حق بیمه پس از کسر تمامی‌هزینه‌های بیمه نامه در مدت زمان سپری شده از آغاز بیمه نامه و بر اساس محاسبات ارزش بازخرید که در بالا ذکر شد صورت خواهد گرفت. در برخی شرکت‌ها امکان بازخرید بیمه نامه تا سه ماه و در برخی دیگر تا شش ماه پس از صدور بیمه نامه، وجود ندارد و بیمه گذار از زمان صدور حداقل باید به مدت شش ماه حق بیمه‌های بیمه نامه را پرداخت نموده و پس از سپری شده شش ماه از صدور بیمه نامه اقدام به بازخرید آن نماید.

تفاوت اندوخته ریاضی و ارزش بازخرید

در بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری و جدول تعهدات آن، علاوه بر ارزش بازخرید، مبلغ دیگری نیز تحت عنوان اندوخته یا اندوخته ریاضی درج می‌شود. روش محاسبه اندوخته ریاضی مشابه ارزش بازخرید است. با این تفاوت که در اندوخته ریاضی تنها هزینه پوشش‌ها از حق بیمه بیمه نامه کسر می‌شود و هزینه‌های اداری و کارمزد در آن منظور نشده است. با کسر هزینه‌های اداری و کارمزد از اندوخته یا اندوخته ریاضی، ارزش بازخرید بیمه نامه حاصل می‌شود. با توجه به اینکه هزنه‌های اداری و کارمزد در ۵ سال نخست بیمه نامه محاسبه و کسر می‌گردد، لذا در جدول تعهدات بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری، ارزش بازخرید بیمه نامه در ۵ سال ابتدایی، از اندوخته بیمه نامه کمتر و پس از سال پنجم با آن برابر می‌شود.

شرایط بازخرید بیمه نامه

با توجه به اینکه بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری متعلق به بیمه گذار بوده و بیمه گذار مالک و صاحب اختیار بیمه نامه محسوب می‌گردد، بازخرید بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری تنها توسط شخص بیمه گذار یا وکیل قانونی وی امکان پذیر است. در صورتی که بیمه گذار فوت شده باشد، بازخرید بیمه نامه تنها با حضور و تایید و امضای تمامی‌وراث قانونی بیمه گذار با ارائه حکم انحصار وراثت امکان پذیر خواهد بود. جهت بازخرید بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری، بیمه گذار یا وکیل قانونی وی باید از طریق مراجعه به نماینده فروش خود و یا شعب سرپرستی شرکت بیمه گر، درخواست کتبی خود را از طریق تکمیل فرم‌های تهیه شده بدین منظور در شرکت بیمه، ارائه نموده و فرم مذکور را امضا نماید. بازخرید بیمه نامه عمر و سرمایه گذاری جز با حضور بیمه گذار یا وکیل قانونی وی یا وراث قانونی او (در صورت فوت بیمه گذار) امکان پذیر نخواهد بود.